Wereldverhoudingen

Aanpassen van waardeketens Overheden en bedrijven zoeken nieuwe partners en markten. Kansen liggen in productie dichter bij huis (nearshoring) en samenwerking met landen die als betrouwbaar worden gezien (friendshoring). Tegelijk zorgen Amerikaanse invoerheffingen voor extra onzekerheid, vooral voor sectoren die sterk van export afhankelijk zijn.

Meer aandacht voor veiligheid De oorlog in Oekraïne laat zien dat veiligheid opnieuw een grote rol speelt in politieke keuzes. Landen investeren meer in defensie, wat invloed heeft op economische en handelsbelangen. Externe schokken, zoals leveringsproblemen en tarieven, horen inmiddels bij het dagelijkse werkveld. Daarom is veerkracht een belangrijk uitgangspunt voor toekomstig beleid.

Autonomie en concurrentiedruk De Europese Unie wil minder afhankelijk worden van andere landen en richt zich op innovatie, samenwerking met betrouwbare partners en bescherming van vitale belangen. Het Draghi-rapport geeft richting, maar sneller strategisch handelen is nodig. De concurrentiepositie verzwakt door hoge kosten, trage besluitvorming en groeiende buitenlandse staatssteun. Tegelijk ontstaan er kansen via Europese investeringen in digitalisering en duurzaamheid, al blijft de economische omgeving onzeker.

Digitalisering als randvoorwaarde Europa wil ook op digitaal gebied zelfstandiger worden. Dit vraagt om gezamenlijke regie, duidelijke standaarden en goede afspraken over digitale handelsroutes. Omdat de arbeidsproductiviteit al jaren achterblijft, is versnelling nodig om de welvaart op peil te houden.

Druk op duurzaamheid Europa loopt voorop in duurzaamheid, maar die positie wankelt door beperkte mondiale navolging. Dit leidt tot ongelijke concurrentie en hogere kosten voor Europese bedrijven. Daardoor wordt het belangrijker dat ondernemingen zich goed voorbereiden op langdurige marktverstoringen en wisselende eisen.

Druk op verdienvermogen Nederland staat op een kruispunt. We hebben een sterke handelspositie, maar digitale ontwikkeling, ruimte- en personeelstekorten en duurzame opgaven landen nog onvoldoende in toekomstbestendig beleid. Onduidelijke prioriteiten en complexe regels verzwakken het ondernemersklimaat. Ook lage arbeidsproductiviteit, stijgende zorguitgaven en knelpunten zoals stikstof, netcongestie en hoge energieprijzen drukken op onze internationale positie. Daardoor zakken we op steeds meer ranglijsten.

Veerkracht als basis Handels- en productieketens zijn de motor van onze welvaart, maar kwetsbaar. Ze moeten vooral veerkrachtig zijn, zodat bedrijven snel kunnen inspelen op veranderingen en nieuwe kansen. Dat vraagt om beleid waarin veerkracht het uitgangspunt is en waarin ruimte blijft voor strategische flexibiliteit. De verweving van veiligheid en economie maakt een integrale aanpak noodzakelijk.

Noodzaak van duidelijke keuzes Nederland moet heldere keuzes maken en zijn economische strategie actief aanpassen aan veranderende machtsverhoudingen. Alleen als we samen in beweging komen, blijven onze handel en ketens wendbaar en toekomstgericht.